یک دست صدا ندارد!

همه‌گیری کرونا، آب و هوای شدید، تغییرات اقلیمی، جنگ و درگیری، گرسنگی و آوارگی؛ امروز جهان و آسیب پذیرترین مردم آن گرفتار مصیبت‌هایی هستند که در تاریخ معاصر سابقه نداشته و  فشار ناشی از این بحران‌ها تقریبا غیر قابل تحمل است.

سازمان ملل تخمین می زند که ۲۷۴ میلیون نفر در سال ۲۰۲۲ به کمک های بشردوستانه نیاز خواهند داشت و این تعداد هرگز بالاتر از این نبوده است. اما راز از دست ندادن امید این است که باور داشته باشیم حتی در بدترین وضعیت ممکن، کسی ما را کمک خواهد کرد.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل می‌گوید: «ناامیدی راهکار نیست، راهکار واقعی اقدام برای حمایت از مردم نیازمند است.»

داستان سیاوش، یک امدادگر

یک  بعدازظهر شلوغ سیاوش مقصودی، دستیار کارشناس میدانی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، با سابقه‌ی یک دهه کار، تماسی تلفنی از مردی گریان دریافت کرد. تماس‌گیرنده یک پناهنده‌ی افغان بود که سیاوش او را از طریق کار می شناخت. مرد با صدایی لرزان توضیح داد که چرا تماس گرفته است؛ نه برای درخواست کمک، بلکه برای دادن خبر خوش: دختر ۱۶ ساله‌ی او که به دلیل یک بیماری جدی کلیوی تحت درمان قرار گرفته بود، دوباره به مدرسه برگشته.

قبل از اینکه کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (UNHCR) وارد عمل شود، این خانواده برای تأمین هزینه‌های مراقبت پزشکی دچار مشکل بودند. چیزی که با یک آلرژی جزئی شروع شده بود به عفونت شدید کلیه تبدیل شده و دختر نیاز به دیالیز منظم پیدا کرده بود.

سیاوش می‌گوید: «این همان چیزیست که  به من  کمک می کند تا کارم را ادامه دهم، تغییرات کوچکی که می توانیم در زندگی مردم ایجاد کنیم. او یکی از قهرمانان گمنام  کار امدادی‌ست که  فداکارانه به افراد گرفتار درگیری‌ها یا بلایای طبیعی کمک می‌کنند. امدادگران هر روز با افرادی که عزیزان و خانه‌های خود را از دست داده اند در تماس هستند.

سیاوش، که سابقاً عکاس خبری بوده، از دشواری های کار بشردوستانه دلسرد نیست: «هر وقت که با تلاش ما به کسی کمک می‌شود، من پاداشم را می‌گیرم. بیش از آنچه داده‌ام دریافت می‌کنم - اعتماد و عشقی که از پناهندگان و سایر نیازمندان می‌گیرم خیلی ارزشمند است.»

ضرب المثل معروفی داریم که می‌گوید: ‌«یک دست صدا ندارد». همین حکمت در مورد کارهای بشردوستانه هم صدق می کند: برای حمایت از فرد درگیر در بحران بشردوستانه یک دست صدا ندارد. افراد درگیر بحران همیشه اولین امدادگران هستند و به همسایگان، خانواده‌ها و دوستانشان کمک می‌کنند. در ردیف بعدی، جامعه‌ای از داوطلبان محلی، خدمات اضطراری، سازمان های مردم نهاد و شبکه‌های بشردوستانه مانند جمعیت هلال احمر وجود دارند. و در نهایت، سیستم‌های بین‌المللی وارد عمل می‌شوند. سازمان‌های بین‌المللی و نهاد‌های مختلف سازمان ملل، اغلب با همکاری مقامات محلی، شبکه‌ای حیاتی برای ارائه مراقبت‌های بهداشتی فوری، غذا، آب، حفاظت، معیشت و غیره تشکیل می‌دهند. به این ترتیب هر روز میلیون‌ها نفر کمک دریافت می‌کنند. حضور این جامعه‌ی گسترده هنگام وقوع بحران مورد نیاز است، همه‌ی دست‌های استعاری باید همکاری کنند، چون یک دست صدا ندارد. حمایت به موقع، و کمک های حرفه ای ملی و بین المللی در مقیاس بزرگ،  جان انسان‌ها را نجات می‌دهد.

نهادهای سازمان ملل در ایران چه می‌کنند؟

بیایید به شکل خلاصه با فعالیت‌های اخیر برخی از آژانس‌های سازمان ملل که  در ایران در بخش کمک‌های بشردوستانه فعالند آشنا شویم:

• دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد (اوچا) از قربانیان سیل ۲۰۲۲ در ایران با شناسایی نیازهای آنان حمایت کرده است. اوچا برای هماهنگی پاسخ اضطراری به بحران ها و شناسایی نیازهای امدادی با دولت و نهاد‌های سازمان ملل متحد همکاری می کند. با هماهنگی اوچا ، کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان و برنامه جهانی غذا به طور مشترک از ۵۰۰۰ خانواده آسیب دیده از سیل در سال ۲۰۲۲ حمایت کردند. آنها اقلام امدادی ضروری را در استان های سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان و هرمزگان توزیع کردند.
• صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) به آسیب‌پذیرترین کودکان ایران کمک می کند. اخیراً یونیسف ۴۲۱ پالس اکسیمتر، ۲۹۳ دماسنج لیزری دیجیتال، ۷۶,۵۰۰ دستکش لاتکس، ۴۰۰۰ ماسک ان ۹۵، ۲۳۵۴ جعبه پوشک و ۶۶۴۰ لیتر مواد ضدعفونی کننده را برای کودکان ساکن در مراکز سازمان بهزیستی کشور توزیع کرده است. اکنون این مراکز برای محافظت از کودکان در برابر ویروس کووید-۱۹ مجهزتر خواهند بود. یکی از پرستاران خوشحالی خود را از دریافت این تجهیزات بیان کرد: «در گذشته مجبور بودیم نوزادان را از تخت خودشان به ایستگاه پرستاری منتقل کنیم تا اکسیژن خون آن‌ها را از طریق مانیتور پزشکی اندازه گیری کنیم. الان برای این کار پالس اکسیمتر نوک انگشتی داریم».
•  برنامه جهانی غذا(WFP)، برای بیش از سه دهه، پاسخ بشردوستانه خود را به بحران پناهجویان در ایران تقویت کرده است و به ارائه کمک‌های غذایی بی قید و شرط به آسیب‌پذیرترین پناهندگان ساکن در 20 مهمانشهر ادامه می‌دهد و در عین حال با موفقیت، به گسترش فعالیت‌های مرتبط با آموزش و معیشت، با تمرکز ویژه بر روی زنان و دختران پناهنده می‌پردازد. اگرچه فعالیت‌های برنامه جهانی غذا درایران متمرکز به کمک به پناهندگان است، درصورت بروز بلایای طبیعی در مقیاس وسیع که ابعاد آن از ظرفیت پاسخگویی دولت بیشتر باشد، این سازمان توانایی عملیاتی برای حمایت از دولت و مردم ایران در مواقع اضطراری را داراست.
• کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان  (UNHCR) برای محافظت پناهندگان در برابر ویروس کووید-۱۹ کمکرسانی کرده است. در مراحل اولیه همه‌گیری کرونا در ایران، کمیساریای عالی سازمان ملل  در امور پناهندگان  با همتای ملی خود اداره امور اتباع  و مهاجرین خارجی (BAFIA) برای توزیع اقلام اولیه بهداشتی (مانند صابون و حوله‌های یکبار مصرف) به ۷,۵۰۰ خانواده‌ی پناهنده‌ی ساکن در مهمانشهر ها همکاری کرد. این همکاری برای پیشگیری و کاهش سرعت شیوع بیماری در سکونتگاه‌های پناهندگان، جایی که خانواده‌های پناهنده معمولاً در فضاهای کوچک و بدون امکان کافی فاصله‌گذاری اجتماعی زندگی می‌کنند، بسیار مهم بوده است.

تاریخچه‌ی روز جهانی بشردوستی از حادثه‌ای ناگوار در همسایگی ایران سرچشمه می‌گیرد. نامگذاری این روز به یاد حمله‌ی بمب‌گذاری ۱۹ آگوست ۲۰۰۳ به هتل کانال در بغداد نامگذاری شد. این حمله منجر به کشته شدن ۲۲ نفر از جمله کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، دیپلمات برزیلی سرجیو ویرادملو شد. پس از آن، مجمع عمومی سازمان ملل متحد این روز را به عنوان روز جهانی بشردوستی  در سال ۲۰۰۹ اعلام کرد. هر سال یک پیرنگ برای روز جهانی بشردوستی  انتخاب می شود تا  درباره‌ی مردمی که با بحران ها دست و پنجه نرم می کنند و امدادگرانی که به نجات جان و بازسازی زندگی آنان کمک می‌کنند، اطلاع رسانی شود. امسال ما ارزش اقدامات بشردوستانه را گرامی می داریم و بر امنیت امدادگران تاکید می کنیم.

شرایط برای آسیب پذیرترین مردم جهان وخیم است و بیش از هر زمان دیگری نیاز به اقدام برای بهبود وضعیت آنان داریم. در روز جهانی بشردوستی  در سال ۲۰۲۲، لحظه‌ای را به قدردانی از تلاش‌های صدها هزار داوطلب، متخصص، و  وامدادگران محلی اختصاص می‌دهیم که در هر کجای دنیا، آنچه را که نیاز است تامین می‌کنند.

در سال ۲۰۲۲، ۲۷۴ میلیون نفر به کمک‌های بشردوستانه و حفاظت نیاز خواهند داشت. این رقم نسبت به ۲۳۵ میلیون نفر در سال گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته و بالاترین رقم در دهه‌های اخیر است. هدف سازمان ملل متحد و سازمان‌های شریک آن کمک به ۱۸۳ میلیون نیازمند در ۶۳ کشور است. این هدف به ۴۱ میلیارد دلار بودجه  نیاز خواهد داشت.