سازمان ملل متحد در ایران از تلاش‌های حفظ و حراست از تالاب‌های ایران حمایت می‌کند

دوم فوریه (برابر با ۱۳ بهمن) روز جهانی تالاب‌ها نام‌گذاری شده است.

تالاب‌ها حدود شش درصد از سطح زمین را می‌پوشانند؛ ۴۰ درصد از همه گونه‌های گیاهی و جانوری یا در تالاب‌ها زندگی می‌کنند، یا در آن به تولیدمثل می‌پردازند.

در محیط‌ها و اقتصادهای ساحلی، تالاب‌ها در زمینه‌های سلامت، تأمین خوراک، گردشگری و مشاغل نقش مهمی ایفا می‌کنند. علاوه بر این، تالاب‌ها خدمات زیست‌بومی ضروری مانند تنظیم آب ارائه می‌دهند که شامل کنترل سیل و تصفیه آب نیز می‌شود.

بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان برای امرار معاش خود به تالاب‌ها وابسته‌اند؛ یعنی تقریباً یک نفر از هر هشت نفر ساکن زمین.

با این حال، تالاب‌ها از جمله زیست‌بوم‌هایی هستند که در معرض بیشترین میزان زوال، تلفات و تخریب واقع شده‌اند.

تالاب‌ها سه برابر سریع‌تر از جنگل‌ها ناپدید می‌شوند و در معرض خطرترین زیست‌بوم‌های زمین هستند. فقط  در طول ۵۰ سال (از سال۱۹۷۰  تاکنون)، ۳۵ درصد از تالاب‌های جهان از بین رفته است.

در ایران، سازمان ملل متحد در حال همکاری نزدیک با شرکای توسعه ملی و بین‌المللی برای حفاظت از تالاب‌های ایران است.

طرح‌های در حال اجرا بهترین شیوه‌ها را نشان می‌دهند و باعث بهبود سیستم‌ها، ظرفیت‌سازی و اطلاع‌رسانی بهتر درباره سیاست‌ها و برنامه‌های ملی می‌شوند. دو نمونه از این طرح‌ها را در اینجا می‌خوانید:

طرح حفاظت از تالاب‌های ایران ابتکاری مشترک میان سازمان حفاظت محیط زیست ایران، صندوق تسهیلات جهانی محیط‌ زیست، دولت ژاپن و برنامه توسعه ملل متحد  (UNDP) در ایران است.

این طرح تاکنون از معرفی رویکردهای مبتنی بر اکوسیستم یکپارچه و مشارکتی برای حفاظت از حدود ۳۸ تالاب در بیش از ۲۵ استان ایران حمایت کرده است.

از سال ۲۰۱۴،  همراه با دولت ژاپن، حامی تلاش‌های احیای دریاچه ارومیه بوده‌ایم. طرح مذکور ۲۰۲ روستا در دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی را تحت پوشش قرار می‌دهد.

تاکنون با همکاری حدود ۱۴ هزار کشاورز به نتایج زیر دست یافته‌ایم:

● صرفه‌جویی بیش از ۲۵ درصد در مصرف آب برای آبیاریِ؛

● کاهش بیش از ۵۵ درصدی استفاده از کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات؛

● راهکارهای پایدار و اشتغال‌زایی با هدف کاهش فشار بر منابع آب و توانمندسازی اقتصادی زنان محلی؛

● همکاری سه ساله جدید بین سازمان حفاظت  محیط ‌زیست، دولت ژاپن و برنامه توسعه ملل متحد در ایران به منظور ارتقای اقدامات موفقیت‌آمیز برای سایر طرح‌های آزمایشی در حوضه دریاچه ارومیه و دو پایگاه تکثیر جدید، شامل تالاب‌های شادگان و بختگان، آغاز شده است.

علاوه بر این طرح، برنامه توسعه ملل متحد ایران در حال اجرای طرح سیستان است. طرح سیستان ابتکاری مشترک میان سازمان حفاظت محیط زیست، شرکای ملی و اداره کل مشارکت‌های بین‌المللی اتحادیه اروپا با هدف تقویت توسعه اجتماعی-اقتصادی در استان سیستان و بلوچستان، احیای تالاب هامون و ترویج معیشت‌های جایگزین و سازگار با اقلیم است.

دستاوردهای طرح سیستان تا کنون به شرح زیر است:

●   ۱۲۰ پایگاه آزمایشی طرح انتخاب شده است.

● یک مطالعه جامع برای تجزیه و تحلیل توان بالقوه منطقه برای کاربرد انرژی‌های تجدیدپذیر انجام گرفته است. مطابق با یافته‌های این مطالعه، یک طرح تجاری کاربردی برای چهار اقدام اولویت‌دار شامل نوسازی پنل‌های انرژی خورشیدی، تأسیس مرکز آموزش انرژی‌های تجدیدپذیر، حمایت از تأسیس پایگاه بیوگاز در کنار پرورش دام در دست توسعه است.

● تانکرهای حمل و نقل و ذخیره آب، پنل‌های خورشیدی قابل‌حمل برای مصارف روشنایی و اقلام بهداشتی دام در اختیار ساکنان تختک‌ها (جزایر کوچک داخل تالاب‌های خشک و محل پرورش گاو سیستانی) قرار داده شد تا آمادگی بیشتری در برابر شرایط آب‌وهوایی نامساعد داشته باشند.

● روند اجرای طرح‌های زودبازده در راستای توسعه ظرفیت نهادهای محلی (سازمان‌های غیردولتی و تشکل‌های محلی) آغاز شده و ۱۴ طرح مطابق با اولویت‌های توسعه منطقه به تصویب شرکای ملی رسیده است.

هامون‌ها، تالاب‌های فرامرزی در مرز ایران و افغانستان هستند و سه دریاچه را در بر می‌گیرند. تالاب‌ها همواره یک زیست‌بوم منحصر به فرد با اهمیت محلی، ملی و بین‌المللی و ارزش‌های اکولوژیکی و اجتماعی-اقتصادی بوده‌اند. اما به دلیل تسریع تغییرات اقلیمی، سوءمدیریت منابع آبی، استفاده کشاورزان بومی از سیستم‌های آبیاری سنتی و عدم وجود توافق رسمی بین ایران و افغانستان، تالاب‌های حاصلخیز گذشته در دو دهه اخیر به شدت خشک شده‌اند.

سیستان و بلوچستان استانی هم‌مرز با افغانستان است؛ بنابراین برنامه توسعه ملل متحد در ایران به همکاری نزدیک با شرکای ملی و بین‌المللی برای ارتقای ظرفیت و انعطاف‌پذیری جامعه میزبان پناهندگان ادامه خواهد داد.