افزایش نقش انرژی‌های تجدیدپذیر در تامین انرژی ملی ایران

پتانسیل انرژی‌های تجدیدپذیر

ایران در موقعیت منحصربه‌فردی قرار دارد تا از منابع طبیعی فراوان خود بهره‌برداری کند و به سوی آینده‌ای پایدارتر در حوزه انرژی حرکت کند. با بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال، این کشور به‌طور ایده‌آل برای احداث نیروگاه‌های بزرگ فوتوولتائیک (PV) و تولید برق خورشیدی مناسب است. بر اساس ارزیابی‌های سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا)، ایران ظرفیت تولید بیش از ۲۰ هزار مگاوات انرژی بادی و ۸۰۰ مگاوات انرژی زیست‌توده را دارد. این منابع غنی خورشیدی و بادی می‌توانند چشم‌انداز انرژی کشور را دگرگون کنند و ایران را به‌عنوان رهبر انرژی‌های تجدیدپذیر در خاورمیانه معرفی کنند. همان‌طور که در ارائه‌هایی مانند سخنرانی دکتر اندرو بلیکر مطرح شد، رقابت جهانی در حوزه انرژی توسط انرژی خورشیدی و بادی به پیروزی رسیده است و ایران در این رقابت برای دستیابی به انرژی پایدار، مزیت رقابتی دارد.

مزایای اقتصادی

با این حال، گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر تنها درباره پتانسیل منابع نیست. این گذار به معنای ایجاد رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی و تقویت گذار عادلانه‌ای است که به نفع جوامع و نسل‌های آینده است. همان‌طور که در ارائه‌های مرکز انرژی پایدار برنامه عمران سازمان ملل متحد (UNDP) ذکر شد، سرمایه‌گذاری یک میلیون دلاری در انرژی‌های تجدیدپذیر تقریباً سه برابر بیشتر از همان سرمایه‌گذاری در سوخت‌های فسیلی، اشتغال ایجاد می‌کند. با حدود ۲۳۳ هزار فارغ‌التحصیل رشته‌های مهندسی در سال، ایران این پتانسیل را دارد که از طریق توسعه ۱۰ گیگاوات ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر، ۴۵۰ هزار شغل ایجاد کند. همان‌طور که در ارائه UNDP-ایران بیان شد، این مشاغل شامل بخش‌هایی مانند مهندسی سیستم‌های انرژی، تولید پنل‌های خورشیدی، ساخت توربین‌های بادی، تحلیل ذخیره انرژی و علوم زیست‌محیطی می‌شود.

اجازه دهید به این موضوع از دیدگاه توسعه انسانی نیز نگاه کنیم: هوای پاک، دسترسی عادلانه به انرژی حتی در دورافتاده‌ترین مناطق این کشور پهناور، و البته تاثیر مثبت بر تغییرات آب و هوایی و تخریب محیط زیست – همه اینها می‌توانند نتیجه گذار عادلانه به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر باشند.

چالش‌ها و فرصت‌ها در گذار

چشم‌انداز ۲۰۳۱ ساتبا، برنامه جاه‌طلبانه‌ای را برای افزایش ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر ایران به ۳۰ هزار مگاوات تا سال ۲۰۳۰ ترسیم کرده است. دستیابی به این هدف نه تنها ترکیب انرژی ایران را متنوع می‌کند، بلکه شغل‌های سبز ایجاد کرده و از تخریب محیط زیست جلوگیری می‌کند. برای تحقق این چشم‌انداز، باید به نقاط کلیدی عمل، از جمله اصلاحات سیاست‌گذاری، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و تقویت ظرفیت‌ها، توجه کنیم.

در این بحث‌ها بر لزوم اصلاح یارانه‌های انرژی برای تشویق سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، و اهمیت فناوری‌های یکپارچه‌سازی شبکه مانند ذخیره انرژی و شبکه‌های هوشمند برای مدیریت نوسانات برق خورشیدی و بادی تأکید شد. فناوری‌های پیشرفته مانند ذخیره‌سازی آبی تلمبه‌ای و سیستم‌های باتری، برای پایدارسازی شبکه و اطمینان از تامین انرژی قابل‌اعتماد حیاتی خواهند بود. ظرفیت عظیم ایران در ذخیره‌سازی آبی تلمبه‌ای، بیش از نیاز برای پشتیبانی از یک شبکه انرژی کاملاً متکی به خورشید و باد است.

برای من، اقدامات کلیدی ایران شامل این موارد است:

• استفاده از تحلیل داده‌محور برای تعریف فرصت‌های کارآمد و قابل‌اجرا در استقرار انرژی‌های تجدیدپذیر.
• شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهینه برای تسریع پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر.
• ادغام استراتژی‌های انرژی در زمینه گسترده‌تر اجتماعی-اقتصادی ایران.
• تقویت همکاری‌های عمومی-خصوصی برای بسیج منابع و تسریع توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر.

همکاری بین‌المللی نیز در تسریع این گذار ضروری خواهد بود. با همکاری با سازمان‌هایی مانند UNDP، UNIDO، IRENA و دیگران، ایران می‌تواند به منابع مالی، فناوری و تخصص لازم برای گسترش پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر دست یابد. مکانیزم‌های نوآورانه و مبتنی بر بازار مانند اوراق قرضه موضوعی، تامین مالی کربن، مبادله بدهی و تامین مالی ترکیبی، فرصت‌های بسیار خوبی برای تامین منابع مورد نیاز برای دستیابی به این اهداف جاه‌طلبانه ارائه می‌دهند.

با دعوت و آغاز همکاری‌های بین‌المللی و مشارکت با کشورهای عضو، سازمان‌های منطقه‌ای و دانشگاه‌های برجسته جهانی، ایران می‌تواند بهتر به منابع مالی، انتقال تخصص فنی و دانش دست یابد. ایران همچنین باید به اشتراک‌گذاری تجربیات و بهترین شیوه‌ها مانند بازار انرژی سبز با سایر کشورها توجه کند.

نتیجه‌گیری

در پایان، من اطمینان دارم که ایران تمام عناصر لازم برای موفقیت در این گذار انرژی را دارد – منابع فراوان، یک پرونده اقتصادی قوی و نیروی کار توانمند. اکنون وظیفه همه ما – در سراسر دولت، بخش خصوصی و شرکای بین‌المللی – است که با هم همکاری کنیم و این بحث‌ها را به اقدامات معنادار تبدیل کنیم. با این کار، می‌توانیم آینده‌ای سبزتر، پایدارتر و پررونق‌تر برای ایران رقم بزنیم.

سازمان ملل متحد کاملاً متعهد به حمایت از ایران در این مسیر است و ما مشتاقانه منتظر شاهد تحولات حاصل از ابتکاراتی هستیم که در اینجا مورد بحث قرار گرفتند. 

از توجه شما سپاسگزارم و امیدوارم به همکاری‌های مستمر در جهت حرکت به سمت آینده‌ای روشن‌تر و پاک‌تر در زمینه انرژی ادامه دهیم.

از وزارت نیرو و وزارت امور خارجه بابت همکاری خوبشان در سازماندهی این جلسه، از سخنرانان برای ارائه‌های حضوری و مجازی عالی‌شان و از تمامی شرکت‌کنندگان برای تعامل پویای‌شان تشکر می‌کنم.

متشکرم.