شرکت دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در هفدهمین کنگره دانش اعتیاد

دانشوران و متخصصان ایرانی همواره در انجام تحقیقات جهانی درباره‌ی اعتیاد و ابعاد سیاست‌گذاری، اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی مرتبط با آن پیشرو بوده‌اند. این امر هر سال در کنگره دانش اعتیاد نمایان می‌گردد. طی این کنگره، دانشگاهیان و متخصصان این فرصت را دارند تا آخرین یافته‌های خود را ارائه دهند و از دستاوردهای علمی دانشوران متعلق به رشته‌ها و رویکردهای دیگر بهره ببرند. 

در مراسم افتتاحیه‌ی کنگره، نمایندگان سازمان‌های دولتی و غیردولتی پیشرفت‌هایی که طی سالیان به آن‌ها دست یافته‌اند را برجسته ساختند و به چالش‌ها و موانع پیش‌رو در تلاش‌هایشان برای کنترل اعتیاد اشاره کردند.

پرفسور محمد جغتایی، رئیس کنگره، سخنان افتتاحی را ایراد و از شرکت‌کنددگان برای حضور در کنگره تشکر کرد. دکتر رامین رادفر، دبیر علمی کنگره، از تلاش‌های دانشوران ایرانی تقدیر کرد و از دانشوران جوان دعوت کرد تا پژوهش‌های بیشتر در زمینه‌ی اعتیاد انجام دهند. دکتر نادر توکلی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران، دکتر محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی ایران، مقدم شرکت‌کنندگان را خوش‌آمد گفتند و بر نقش کلیدی متخصصان سلامت در محدودسازی اعتیاد در کشور تأکید ورزیدند. 

سردار سرتیپ حسین ذوالفقاری، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، ضمن اشاره به تجربیات اولیه‌ی خود در حوزه‌ی درمان اعتیاد، پیچیدگی‌های مسائل مرتبط با مواد مخدر را فراتر از کشت و قاچاق آن دانست. وی بر ضرورت استفاده از تمامی دانش و تجربیات موجود برای مقابله مؤثر با سوءمصرف مواد مخدر تأکید کرد. آقای ذوالفقاری خواستار ایجاد شبکه‌ی‌ ملی و هاب دانش اعتیاد برای اشتراک‌گذاری تجارب گران‌بها شد. او به افزایش نرخ اعتیاد در جهان، تغییر ماهیت تولید و قاچاق مواد مخدر، از جمله تجارت غیرقانونی آن در فضای مجازی، و نیاز به مداخلات مؤثر و قابل سنجش اشاره کرد. وی با تأکید بر اهمیت بهره‌گیری از تجارب داخلی و بین‌المللی، نوآوری و تنوع در روش‌های درمانی را ضروری دانست. او همچنین بر اهمیت سازمان‌دهی صحیح و ایجاد هم‌افزایی در مدیریت چالش‌های مرتبط با مواد مخدر تأکید و اعتیاد را به عنوان یکی از مسائل اصلی اجتماعی معرفی کرد. در نهایت، وی بر لزوم سیاست‌گذاری راهبردی و اجرای ساختاریافته‌ی آن، در راستای برنامه‌ی هفتم توسعه و رهنمودهای رهبری، برای تقویت پیشگیری، درمان و مدیریت اعتیاد تأکید کرد.

دکتر علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، از راه‌اندازی مراکز منتخب در حوزه پیشگیری از اعتیاد خبر داد و بر اهمیت آموزش مهارت‌های بهداشتی در مدارس برای کاهش آسیب‌های بلندمدت تأکید کرد. وی به ظرفیت ۳۵ هزار مرکز بهداشت و پایگاه‌ سلامت در کشور اشاره کرد که می‌توانند نقش مؤثری در این زمینه ایفا کنند. دکتر رئیسی بر ضرورت اولویت‌بندی افراد در معرض خطر، از جمله کودکانی که در خانواده‌های دارای والدین معتاد زندگی می‌کنند، تأکید کرد و با توجه به محدودیت منابع، خواستار ارائه مدل‌های نوآورانه و مؤثر در پیشگیری شد. همچنین، وی بر مداخله‌ی زودهنگام و اهمیت کاهش آسیب در کنار درمان اعتیاد تأکید کرد.

آقای سید جواد حسینی، رئیس سازمان بهزیستی کشور، با اشاره به اینکه ایران دارای ۱۳۸۳ مرکز بازتوانی است که حدود ۳۰۰ هزار فرد آسیب‌دیده از اعتیاد را تحت پوشش قرار می‌دهند، بر ضرورت تبدیل شواهد علمی به رویکردها و سیاست‌های اجرایی تأکید کرد. وی آموزش، فرهنگ‌سازی، مهارت‌آموزی و برنامه‌های جامعه­محور را به‌ویژه برای جمعیت‌های در معرض خطر ضروری دانست. همچنین، وی خواستار اصلاح سیاست‌های رفاهی شد تا حمایت‌های اشتغالی برای افراد بازتوانی‌شده تضمین گردد. حسینی افزود که سازمان بهزیستی کشور برنامه‌های گسترده‌ای را با محوریت محلات آغاز کرده است که با بهره‌گیری از ظرفیت مدارس، انجمن‌های تخصصی و گروه‌های خودمراقبتی، به‌ویژه در میان زنان و جوانان، به مقابله با اعتیاد از طریق مشارکت مردمی می‌پردازد.

آقای الکساندر فدولوف، نماینده کشوری دفتر مقابله با مواد و جرم سازمان ملل متحد در جمهوری اسلامی ایران، به یافته‌های کلیدی گزارش جهانی مواد مخدراین دفتر در ۲۰۲۴ اشاره کرد و اعلام داشت که ۲۹۲ میلیون نفر در سراسر جهان مواد مخدر غیرقانونی استفاده کرده‌اند که ۶۴ میلیون نفر از آن‌ها به اختلالات مصرف مواد مبتلا هستند. وی تأکید داشت که اعتیاد به‌شدت بر سلامت و رفاه افراد تأثیر می‌گذارد و گروه‌های آسیب‌پذیر، از جمله زنان، جوانان و اقشار حاشیه‌نشین، بیشترین آسیب را متحمل می‌شوند. اختلالات مصرف مواد هزینه‌های اجتماعی قابل‌توجهی را به همراه دارد، از جمله افزایش هزینه‌های بهداشتی، کاهش بهره‌وری و چالش‌های قانونی. آقای فدولوف با اتکا به تحقیقات علمی، وابستگی به مواد مخدر را یک مسئله پیچیده‌ی سلامت دانست که بهترین روش مقابله با آن، ادغام آن در نظام بهداشت عمومی، مشابه سایر بیماری‌های مزمن مانند HIV است. وی بر اهمیت درمان مبتنی بر شواهد و برنامه‌های کاهش آسیب، از جمله درمان نگهدارنده با متادون، تأکید کرد و بار دیگر تعهد این دفتر به حمایت از ستاد مبارزه با مواد مخدر ایران در توسعه‌ی سیاست‌های جامع در این زمینه را مورد تأیید قرار داد. آقای فدولوف هفدهمین کنگره دانش اعتیاد را بستری ارزشمند برای تبادل دانش و تدوین راهبردهای جامع و متمرکز بر سلامت عمومی جهت مقابله با مصرف مواد دانست. وی بر تمایل این دفتر به همکاری و توسعه‌ی تحلیل‌های سیاستی در حوزه‌ی مواد مخدر برای ارتقای درمان و توان‌بخشی تأکید کرد.

این کنگره برای تصمیم‌گیران رده بالا و مقامات سازمان‌های دولتی و غیردولتی، دانشگاهیان، پژوهش‌گران، دانشجویان، روان‌شناسان و گروه‌های خودیار این فرصت را فراهم ساخت تا از آخرین یافته‌های علمی مطلع شوند، با این هدف که مدیریت دانش در رابطه با مداخلات اعتیاد در کشور پیشرفت کند. 

دفتر مقابله با مواد و جرم سازمان ملل متحد همواره از تلاش‌های جامعه‌ی علمی ایران در راستای فهم بهتر این مسئله و راهنمایی سیاست‌گذاران برای اتخاذ تصمیم‌های شواهد محور و بر پایه‌‌ی علم پشتبیانی کرده است. این دفتر با راه‌اندازی غرفه در محیط برگزاری این کنگره، شرکت‌کنندگان را در رابطه با فعالیت‌های خود در ایران آگاه ساخت و به دانشجویان، دانشوران و متخصصان محتوای علمی و ارتباطی توزیع کرد. 

هفدهمین کنگره دانش اعتیاد از ۲۴ تا ۲۶ بهمن ۱۴۰۳ در دانشگاه علوم پزشکی ایران در تهران رخ داد.