افزایش نقش انرژی‌های تجدیدپذیر در تامین انرژی ملی ایران

گذار جهانی انرژی: تغییری ضروری 

خانم‌ها و آقایان، 

جهان در یک لحظه تعیین‌کننده قرار دارد. با وجود مواجهه کشورها با چالش‌های رو به افزایش تغییرات اقلیمی، انرژی‌های تجدیدپذیر دیگر فقط یک گزینه نیستند؛ بلکه راه‌حل کلیدی برای توسعه پایدار و جزء اصلی رشد اقتصادی بلندمدت به شمار می‌روند. انرژی تجدیدپذیر می‌تواند آلودگی را کاهش دهد، تقاضای رو به رشد انرژی را تامین کند و میلیاردها نفر را به برق و نیروی ارزان متصل کند. همچنین فرصت‌های اقتصادی عظیمی به ارمغان می‌آورد و نوید یک کسب‌وکار چند تریلیون دلاری را می‌دهد.

بنابراین، انرژی تجدیدپذیر دیگر یک بخش کوچک نیست، بلکه از سال ۲۰۲۰ شاهد رشد بی‌سابقه‌ای بوده و به بخشی غالب از ترکیب انرژی جهانی تبدیل شده است. منابع انرژی تجدیدپذیر فراوان، ارزان‌تر، سالم‌تر و اشتغال‌زاتر از سوخت‌های فسیلی هستند. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA)، تا سال ۲۰۵۰ – یعنی تنها ۲۵ سال دیگر – ۹۰ درصد از برق جهان می‌تواند از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین شود.

پتانسیل ایران 

ایران در این حوزه پتانسیل عظیمی، به ویژه در انرژی خورشیدی و بادی، دارد. با منابع طبیعی غنی و مزایای جغرافیایی، ایران در موقعیت مناسبی برای تبدیل‌شدن به یک رهبر در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در منطقه قرار دارد. تخمین زده می‌شود که تنها در حوزه انرژی باد، ایران ظرفیت تولید ۲۰ هزار مگاوات انرژی را اختیار دارد. همچنین تقریباً ۳۰۰ روز آفتاب در سال نشان‌دهنده پتانسیل عظیم انرژی خورشیدی است. اما تحقق این پتانسیل نیازمند اقدام جسورانه و تلاش هماهنگ در همه بخش‌ها است.

البته ایران با چالش‌هایی نیز مواجه است که این گذار را پیچیده می‌کند. دسترسی به هیدروکربن‌های یارانه‌ای در بسیاری موارد رشد انرژی‌های تجدیدپذیر را با جذاب‌تر کردن سوخت‌های فسیلی در کوتاه‌مدت، کند کرده است. علاوه بر این، تحریم‌ها موانعی را برای سرمایه‌گذاری خارجی ایجاد کرده و دسترسی به فناوری، منابع مالی و مشارکت‌های حیاتی را محدود می‌کنند.

با این حال، من معتقدم ایران توانایی و اراده لازم برای تبدیل چالش‌ها به فرصت‌ را دارد. 

بر اساس برنامه هفتم توسعه، ایران قصد دارد تا سال ۲۰۲۸ ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر خود را به ۱۲ هزار مگاوات افزایش دهد و ۲۱ هزار میلیون کیلووات‌ساعت برق تجدیدپذیر تولید کند. چشم‌انداز ۲۰۳۱ سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) نیز به هدف تولید ۳۰ هزار مگاوات برق از انرژی‌های تجدیدپذیر اشاره می‌کند. در حالی که بیش از ۸۰ درصد برق ایران در حال حاضر از منابع حرارتی تولید می‌شود، ایران در موقعیت خوبی قرار دارد تا بخش بیشتری از تامین انرژی ملی خود را از منابع تجدیدپذیر به دست آورد.

امروز ما گرد هم آمده‌ایم تا بررسی کنیم که چگونه می‌توانیم این گذار را تسریع کنیم و از نقاط قوت منحصربه‌فرد ایران برای افزایش تامین و مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر در سراسر کشور بهره بگیریم.

فرصت‌های تغییر: به سوی آینده‌ای سبزتر 

همان‌طور که اشاره شد، باید درک کنیم که گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر نه‌تنها یک ضرورت زیست‌محیطی، بلکه یک ضرورت اقتصادی نیز هست. گذار جهانی انرژی فرصتی را برای ایران فراهم می‌کند تا سبد انرژی خود را متنوع کند، وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد و شغل‌های جدیدی در یک بخش رو به رشد ایجاد کند. انرژی‌های تجدیدپذیر این پتانسیل را دارند که ثبات اقتصادی بلندمدت را تضمین کنند، سرمایه‌گذاری‌ها را جذب کرده و از نوسانات بازارهای جهانی نفت و گاز محافظت کنند.

بهترین شیوه‌های جهانی و نقش مشارکت‌ها 

امروز همچنین این فرصت را داریم که از تجربیات سایر کشورها که با وضعیت مشابهی مواجه بودند، بیاموزیم. بسیاری از کشورها، از جمله آن‌هایی که به شدت به سوخت‌های فسیلی متکی بودند، موفق به آغاز گذار به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر از طریق اصلاحات سیاستی نوآورانه و همکاری‌های عمومی-خصوصی شده‌اند. این مدل‌ها را می‌توان با توجه به شرایط منحصربه‌فرد ایران تطبیق داد.

علاوه بر این، مشارکت‌ها بسیار حیاتی هستند. بخش خصوصی نقش مهمی در تامین مالی و اجرای پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر دارد، در حالی که دولت باید در ایجاد محیط مناسب برای شکوفایی این مشارکت‌ها پیشگام باشد.

نقش سازمان ملل در حمایت از اهداف ایران در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر 

در مورد مشارکت‌ها باید بگویم که به عنوان هماهنگ‌کننده مقیم سازمان ملل در ایران، به شما اطمینان می‌دهم که خانواده سازمان ملل متحد، از طریق سازمان‌هایی مانند برنامه عمران سازمان ملل متحد  (UNDP) و سازمان توسعه صنتعی ملل متحد (UNIDO) و همچنین سازمان‌های مرتبطی مانند IRENA ، آماده حمایت از ایران در مسیر انرژی‌های تجدیدپذیر است. سازمان‌های ما در حال تلاش برای تسهیل تبادل دانش، ارائه کمک‌های فنی و بسیج منابع برای تقویت ظرفیت‌های انرژی تجدیدپذیر ایران هستند.

مایلم از همکارانم از نیویورک، آقای ریاض مدب، مدیر مرکز انرژی پایدار UNDP و آقای استفانو پیستولزه، متخصص سیاست جهانی انرژی، استقبال کنم. همچنین ما ارائه‌های مجازی توسط پروفسور اندرو بلیکر از دانشگاه ملی استرالیا و UNIDO خواهیم داشت. و همچنین از آقای طارق احمد، مدیر برنامه‌‌ی منطقه‌ای  IRENA که امروز به ما می‌پیوندند، استقبال می‌کنم.

ما به عنوان خانواده سازمان ملل متحد مفتخر به حمایت از این نشست هستیم و دیدگاه‌های مختلفی را برای دستیابی به راه‌حل‌های جامع‌تر ارائه می‌کنیم.

فراخوان به اقدام 

در پایان، از همه شرکت‌کنندگان – چه از دولت، چه از بخش خصوصی و چه از جامعه بین‌المللی – دعوت می‌کنم که با حس مشترکی از فوریت و فرصت به این کارگاه نگاه کنند. بیایید با هم کار کنیم تا توصیه‌های عملی ارائه دهیم که بتواند مسیر آینده انرژی‌های تجدیدپذیر ایران را ترسیم کند.

منتظر بحث‌های پربار امروز هستم و به دیدن ایده‌ها و راه‌حل‌های نوآورانه‌ای که از این گردهمایی به وجود خواهد آمد، چشم دوخته‌ام. با همکاری یکدیگر، می‌توانیم به ایران در دستیابی به پتانسیل انرژی‌های تجدیدپذیرش کمک کنیم.

متشکرم.