تناقض جهانی حل مسئله

به عنوان دبیر کل سازمان ملل متحد، زمان زیادی را صرف گفتگو با رهبران جهان و رصد گرایش‌های جهانی می‌کنم. برای من روشن است که در لحظه‌ای تعیین‌کننده در روابط بین‌الملل هستیم. تصمیم‌گیری جهانی گرفتار بن‌بست شده - و تناقضی اساسی در قلب آن نهفته است.

 از یک سو، بسیاری از رهبران امروز جهان تهدیدات مشترک ما، از جمله کووید، اقلیم، توسعه بی‌نظم و قانون فناوری‌های جدید را به رسمیت می‌شناسند. آنان موافقند که باید در مورد آن‌ها کاری انجام داد. با این حال، این درک مشترک با عمل مشترک همراه نیست.

بدون شک، شکاف‌ها در حال عمیق‌تر شدن هستند.

شکاف‌ها را همه جا می‌بینیم: در توزیع غیرمنصفانه و نابرابر واکسن‌ها؛ در نظام اقتصادی جهانی که علیه فقرا دستکاری شده است؛ در پاسخ کاملاً ناکافی به بحران اقلیمی؛ در فناوری دیجیتال و چشم‌انداز رسانه‌ای که از چنددستگی سود می برد و در ناآرامی‌ها و درگیری‌های فزاینده در سراسر جهان.

بنابراین، اگر جهان در تشخیص این مشکلات مشترک توافق نظر دارد، چرا قادر به رفع موثر آن‌ها نیست؟

دو دلیل اساسی می‌بینم.

نخست، به این دلیل که سیاست خارجی اغلب به انعکاسی از سیاست داخلی تبدیل می‌شود.

به عنوان یک نخست‌وزیر سابق، می‌دانم که با وجود نیات خوب، سیاست داخلی می‌تواند امور بین‌المللی را به حاشیه ببرد. منافع متصورشده ملی می‌توانند به راحتی بر خیر بزرگ‌تر جهانی غلبه کنند.

این رفتار قابل درک است، حتی اگر از سوی کشورهایی که رفتار خودسرانه دارند اما منافع‌شان در همکاری و اتحاد است سر بزند.

واکسن‌ها مصداق بارز این امر هستند.

همه می‌دانند که ویروسی مانند کویید-۱۹ مرزی نمی‌شناسد. برای کاهش خطر بروز سویه‌های جدید و خطرناک‌تر که افراد را در همه کشورها تحت تاثیر قرار می‌دهند، به واکسیناسیون جهانی نیاز داریم.

دولت‌ها به جای اولویت دادن به واکسن‌ها برای همگان از طریق یک طرح واکسیناسیون جهانی، صرفاً به حفاظت از مردم خود پرداخته‌اند. اما این تنها راهبردی نصف و نیمه است.

البته که دولت‌ها باید از محافظت از مردم خود اطمینان حاصل کنند. اما اگر به طور همزمان برای واکسیناسیون جهان عمل نکنند، برنامه‌های واکسیناسیون ملی ممکن است با ظهور و گسترش سویه‌های جدید بی‌فایده شوند.

دوم، بسیاری از نهادها یا چهارچوب‌های جهانی امروزی قدیمی یا ضعیف هستند و شکاف‌های ژئوپلتیکی مانع از اصلاحات لازم می‌شوند.

برای مثال، اختیارات سازمان جهانی بهداشت با آنچه که برای هماهنگی پاسخ به همه‌گیری‌های جهانی لازم است، فاصله زیادی دارد.

در عین حال، نهادهای بین‌المللی قدرتمندتری یا بر اثر تفرقه، هم‌چون شورای امنیت سازمان ملل متحد، و یا به دلیل غیردموکراتیک بودن، نظیر بسیاری از نهادهای بین‌المللی مالی، زمین‌گیرشده‌اند.

به طور خلاصه، حکم‌رانی جهانی دقیقاً در زمانی که جهان باید برای حل مشکلات جهانی متحد شود، در حال شکست است.

باید در جهت منافع ملی و جهانی با هم عمل کنیم تا از کالا‌های عمومی مهم جهانی مانند بهداشت عمومی و اقلیم قابل زیست که حامی رفاه بشری هستند، محافظت کنیم.

اگر بخواهیم به آرمان‌های مشترک برای اهداف جهانی خود یعنی صلح، توسعه پایدار، حقوق بشر و کرامت برای همه دست یابیم، چنین اصلاحاتی ضروری هستند.

این تمرینی دشوار و پیچیده است که باید مسائل مربوط به حاکمیت ملی را نیز در نظر بگیرد.

اما کاری نکردن گزینه قابل قبولی نیست. جهان به شدت به سازوکارهای بین‌المللی مؤثرتر و دموکراتیک نیاز دارد که توان حل مشکلات مردم را دارند.

    

همانطور که همه‌گیری کرونا به ما آموخته، سرنوشت‌های ما به هم گره خورده است. وقتی کسی نادیده انگاشته شود، با خطر نادیده انگاشتن همگان روبه‌رو می‌شویم. آسیب‌پذیرترین مناطق، کشورها و مردمان اولین قربانیان این تناقض در سیاست‌گذاری جهانی هستند. اما همگان در همه جا به طور مستقیم مورد تهدید واقع می‌شوند.

    

خبر خوب این است که میتوانیم چاره‌ای در خصوص چالش‌های جهانی خود بی‌اندیشیم.

سپتامبر سال گذشته، گزارشی درباره این مسائل منتشر کردم. «دستور کار مشترک ما»، نقطه شروع است؛ یک راهنما برای گرد هم آوردن جهان جهت مقابله با این چالش‌های حکم‌رانی و تقویت مجدد چندجانبه‌گرایی برای قرن بیست و یکم.

تغییر آسان نخواهد بود و یک‌شبه نیز حاصل نخواهد شد. اما می‌توان با یافتن زمینه‌های اجماع و حرکت در مسیر پیشرفت، گام آغازین را برداریم.

این گام بزرگترین آزمون و محک ماست؛ چرا که بسیاری از امور در معرض خطر هستند.

هم‌اکنون شاهد برخی از پیامدها هستیم. هرگاه اعتماد مردم به توانایی خدمت‌رسانی نهادها کمرنگ‌تر شود، مردم با خطر از دست دادن باور خود به ارزش‌های بنیادین همان نهادها نیز روبه‌رو می‌شوند.

در هر گوشه‌ای از جهان، شاهد نابودی اعتماد هستیم و چیزی که من از آن بیم دارم، آغاز دوره افول ارزش‌های مشترک است.

بی‌عدالتی، نابرابری، بی‌اعتمادی، نژادپرستی و تبعیض بر هر جامعه‌ای سایه‌های تاریک می‌افکنند.

باید کرامت انسانی را احیا کنیم و پاسخگوی دلهره‌های مردم باشیم.

در رویارویی با تهدیدات مرتبط و روزافزون، رنج عظیم انسانی و خطرات مشترک، موظفیم آزادانه سخن بگوییم و دست به کار شویم تا بدین ترتیب، آتشِ فاجعه را فرو بنشانیم.