هشدار فائو: مقاومت میکروبی امنیت غذایی و معیشت میلیون‌ها خانوار کشاورز را تهدید می‌کند

مقاومت میکروبی به قابلیت میکروارگانیسم‌ها –باکتری‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها – برای مقاومت دربرابر مواد ضد میکروبی – مانند آنتی‌بیوتیک‌ها – که پیشتر در درمان عفونت‌ها مؤثر بوده‌اند، اشاره دارد. در نتیجه این پدیده، داروهایی که زمانی برای درمان بیماری‌ها مؤثر و کارا بودند، تأثیر کمتری داشته و یا بی‌فایده می‌شوند و به کاهش قابلیت درمان موفق عفونت‌ها منجر می‌شوند.

به گزارش فائو، کاربرد نادرست یا بیش‌ازحد داروهای ضد میکروبی جهت درمان و جلوگیری از بیماری‌ها در بخش دامداری، آبزی‌پروری و تولیدات زراعی اغلب با خطر بالقوه ظهور و گسترش میکروارگانیسم های مقاوم در برابر مواد ضد میکروبی همراه است.

شواهد آشکار علمی بر این دلالت دارند که مواد غذایی می‌توانند افراد را در معرض باکتری‌های مقاوم به مواد ضدمیکروبی قرار دهند. این مسئله از جمله شامل غذاهای تولید شده در بخش دامداری و ماکیان، ماهی‌ها، میوه‌ها و سبزیجاتی است که چه به شیوه معمول و چه به شیوه ارگانیک تولید می‌شوند.

به این ترتیب هنگامی که انسان‌ها میکروارگانیسم‌های مقاوم به مواد ضدمیکروبی موجود در مواد غذایی را هضم می‌کنند، برخی از باکتری‌ها می‌توانند منجر به بیماری شوند. این گونه‌ها و دیگر انواع میکروارگانیسم‌های مقاوم به مواد ضدمیکروبی همچنین می‌توانند  همچون منبعی برای ژن‌های مقاوم به مواد ضد میکروبی باشند که دیگر میکروارگانیسم‌های موجود در دستگاه گوارش – شامل عوامل بیماری‌زای انسانی – آن‌ها را جذب کنند.

اقدامات توصیه‌شده برای مهار مقاومت میکروبی در زنجیره غذا

تا کنون، مؤثرترین رویکرد برای محدود کردن استفاده از مواد ضدمیکروبی در بخش کشاورزی، کم کردن نیاز به درمان بیماری‌های حیوانی و گیاهی است.

این مسئله در خصوص دام‌ها و آبزیان، شامل اتخاذ شیوه‌های مناسب مدیریتی همچون امنیت زیستی، واکسیناسیون و تغذیه مناسب است.

در بخش تولیدات گیاهی، استفاده از رویه‌های تثبیت شده مدیریت یکپارچه آفات که شامل یک رویکرد نظام‌مند طراحی شده برای کاهش خسارات اقتصادی به محصولات زراعی و به‌ حداقل رساندن خطرات برای مردم و محیط زیست است که علاوه بر افزایش عملکرد محصولات می توانند نیاز به درمان‌های ضدمیکروبی (آنتی‌بیوتیکی)‌ را نیزکاهش ‌دهند.

در سطح تولیدی، فائو از اجرای شیوه‌ها و اقدامات مناسب بهداشتی حمایت می‌کند، شیوه‌ها و اقداماتی که هدف آن‌ها جلوگیری از آلودگی‌ها و همچنین تشویق استفاده مسئولانه از داروهای ضدمیکروبی – آنتی‌بیوتیک‌ها – برای کاهش خطرات مرتبط با ایمنی و سلامت غذایی است. این مسئله شامل گستره‌ای فراتر از مزارع کشاورزی بوده و در برگیرنده پایبندی تمامی بخش‌ها و افراد دخیل در تولید و کسب‌وکارهای مرتبط با مواد غذایی به شیوه‌های مناسب بهداشتی است، مسئله‌ای که باید از طریق یک نظام بازرسی مبتنی بر خطر اجرایی شود.

نظام‌های پایش و نظارت مؤثری که بتوانند کاربرد مواد ضدمیکروبی و وجود مقاومت میکروبی در انسان‌ها و زنجیره‌های غذایی را رصد کنند نیز از جمله مسائل ضروری هستند. یک بخش مهم از چنین تلاش‌هایی، «برنامه‌های پایش بقایای داروهای دامپزشکی» است؛ این برنامه‌ها هم‌اکنون در برخی از کشورها در حال اجرا هستند اما در اغلب موارد نیازمند تقویت و بهبود می باشند.  

فائو  برای ترویج و تشویق تلاش‌های جهانی به منظور حصول اطمینان از ایمنی و سلامت غذایی مصمم است و در این راستا حمایت‌ها و آموزش‌های مرتبط با چگونگی استقرار برنامه‌های پایش بقایای داروهای دامپزشکی مؤثر را در اختیار کشورها قرار می‌دهد. یکی دیگر از کمک‌های این سازمان به کشورها، «ابزار ارزیابی فائو برای نظا‌م‌های آزمایشگاهی و نظارت بر مقاومت میکروبی» موسوم به FAO-ATLASS است. کشورها با حمایت فائو می‌توانند ظرفیت‌های ملی نظارتی و آزمایشگاهی خود را ارزیابی کرده و حوزه‌های اولویت‌دار برای تخصیص منابع و سرمایه‌گذاری‌ها را تعیین کنند.

***