تجارت شکوفا

چهار سال از شروع کسب‌وکار زهرا مقانکی، ۳۵ ساله اهل ازنا، گذشته بود که همه‌گیری کووید ۱۹ ضرر بسیاری به او وارد کرد. زادگاهش، استان لرستان، یکی از استان‌هایی بود که به شدت با همه‌گیری آسیب دیده بود. بسیاری از تجارت‌ها، مخصوصاً بنگاه‌های اقتصادی کوچک یا کسب‌وکارهای خانگی که عمدتاً توسط زنان اداره می‌شدند تعدیل یا تعطیل شدند.

ازنا، یکی از شهرهای استان لرستان است که در دشت جابًلق قرار گرفته است. دشتی که به زمین باورش که کشاورزان نسل‌های متمادی در آن مشغول کار بوده‌اند مشهور است. بعد از اتمام دوره کارشناسی در کشاورزی و اصلاح نباتات در سال ۱۳۸۸، زهرا به عنوان پیمانکار به اداره جهاد کشاورزی پیوست تا به کشاورزان محلی در نظارت بر محصولات خود کمک کند. در عین حال، نهال‌ و قلمه (مثل قلمه گل‌محمّدی) بین جوامع محلی توزیع می‌کرد تا منبع درآمد دیگری برای آن‌ها باشد. زهرا در سال ۱۳۹۳، کارشناسی ارشد خود را در مهندسی صنایع غذایی دریافت کرد و تصمیم گرفت تجارت کوچکی راه‌اندازی کند.

زهرا کار خود را با خانم روستایی شروع کرد تا در فصل گل‌محمّدی به او در جمع‌آوری، ، پَر کردن و گلاب‌گیری کمک‌کنند.

فصل گل‌محمّدی فقط ۱ ماه در سال است. بعد از ۱ تا ۳ روز کار فقط ۱۰ کیلو محصول تولید می‌شد که باعث می‌شد این کار بسیار طاقت‌فرسا و کم‌بازده باشد. برای گسترش کسب‌وکار، زهرا تصمیم گرفت تا کارگاهش را از روستا به شهر ازنا منتقل کند تا دسترسی به مشتری‌های بیشتری که عمدتاً گردشگران غیربومی بودند داشته باشد.

در همان ابتدای کارش در سال ۱۳۸۸ زهرا به عضویت صندوق اعتبارات زنان روستایی که تحت نظر وزارت جهاد کشاورزی اداره می‌شود درآمده بود. برنامه توسعه ملل متحد ابتکارعمل «پاسخگویی سریع اقتصادی‌اجتماعی به کووید ۱۹»‌ را در سال ۱۳۹۸ در سه استان کشور از جمله لرستان با همکاری اداره جهاد کشاورزی استان آغاز کرد. زهرا از طریق این اداره در ازنا مطلع شده بود که این ابتکارعمل از بنگاه‌های اقتصادی خرد، کوچک و متوسطی که بخاطر همه‌گیری آسیب دیده‌اند حمایت می کند. کسب‌وکار او نیز بررسی و سپس به عنوان یکی از بهره‌مندان طرح انتخاب شد.

در قالب «پاسخگویی سریع اقتصادی‌اجتماعی به کووید ۱۹»‌، یک دستگاه خشک‌کن که با حمایت مالی دولت و مردم ژاپن خریداری شده بود به کارگاه زهرا اهدا شد. با این خشک‌کن، تولید کارگاه به سرعت ۱۰ برابر شد، کارگاه زهرا حالا می‌توانست روزانه ۱۰۰ کیلو گل‌محمّدی خشک کند. زهرا می‌گوید «برای اینکه تنوع محصول کارگاه بیشتر شود،‌سیب و به و کدو حلوایی محلّی هم خریدم». تیم او حالا ۴ برابر شده بود، افزایشی که به معنی اشتغال بیشتر برای زنان روستایی که یا تنها نان‌آور خانواده بودند یا از خانوا‌ده‌های بسیا کم‌درآمد می‌آمدند محسوب می‌شدند. تمامی این زنان حالا راهی برای کسب درآمد بیشتر داشتند.

زهرا می‌گوید مردم محصولاتی که به صورت ارگانیک بدون افزودنی و نگهدارنده فرآوری شده باشند را به آنچه در شرایط غیربهداشتی و در هوای آزاد خشک شده باشد ترجیح می‌دهد. به همین دلیل، مشتری‌های زهرا نیز افزایش پیدا کرده‌اند.

این کارآفرین خلّاق می‌گوید:‌ «پاسخگویی سریع اقتصادی‌اجتماعی به کووید ۱۹ برای ما نور امید بود. هم به من کمک کرد تا کارم را گسترش بدهم هم فرصتی شد برای زنان روستایی که درآمدی پایدار داشته باشند و در زمانی که بسیاری کارگاه‌ها تعطیل شده‌اند احساس مفید بودن کنند. بیشتر از همه چیز، بارها و بارها از خانم‌هایی که اینجا کار می‌کنند شنیده‌ام که با آمدن به کارگاه روحیه‌شان بهتر شده است. کارگاه برایشان فضای امنی‌ست که در عین کسب درآمد می‌توانند با یکدیگر معاشرت کنند».

در حال حاضر ۴۰ زن روستایی برای جمع‌آوری گیاهان دارویی بومی از اطراف با زهرا در این تجارت طبیعت‌محور همکاری می‌کنند.  ۱۰ زن نیز که ۵ نفرشان اهل روستاهای اطراف ازنا هستند در محل کارگاه مشغول خشک کردن و بسته‌بندی گیاهان و میوه‌های فرآوری شده برای فروش هستند.

ولی زهرا قصد توقف ندارد. او با وام بانکی برای کارگاهش دستگاه‌های بیشتری گرفته تا کارش را باز هم گسترش دهد و مراحل فرآوری را برای زنان آسانتر کند. او همچنین دنبال راه‌هایی برای بهتر کردن بازاریابی‌شان است. حمایت برنامه توسعه ملل متحد از زهرا همچنین شامل متصل کردن کار او به بازار شهری بوده است. در قالب همکاری با سام‌کافی‌روسترز، صاحب کافه‌های زنجیره‌ای، دم‌نوش میوه‌ای که زنان لرستان تولید کرده‌اند هم در منوی کافه اضافه شده و هم برای خرید در فضای فیزیکی کافه موجود است. زهرا می‌گوید «الان که محصولاتمان خارج از لرستان هم به فروش می‌رود اعتماد به نفس بیشتری پیدا کرده‌ایم. این به ما امید می‌دهد و در عین حال به ما کمک می‌کند تا برای سال آینده برنامه‌ریزی بهتری داشته باشیم». او همچنین اضافه می‌کند که به دریافت «حمایت برنامه توسعه ملل متحد برای آموزش‌های عملی بازاریابی» امیدوار هستند.

***

حمایت‌های اقتصادی اجتماعی برنامه توسعه ملل متحد یکی از سه محور اصلی سازمان ملل برای پاسخگویی به کووید ۱۹ در سطح جهان است. برای اطلاع بیشتر از دستاوردهای ابتکارعمل «پاسخگویی سریع اقتصادی‌اجتماعی به کووید ۱۹» اینجا را کلیک کنید.